Αμμόχωστος

Αμμόχωστος σημαίνει «πόλη χωσμένη στην άμμο». Πράγματι η πόλη του Ευαγόρα είναι ξακουστή για την αμμουδιά της, που θεωρείται από τις καλύτερες της Μεσογείου. Βρίσκεται στο νοτιανατολικό άκρο της Μεσαορίας.

Η Αμμόχωστος είναι μια πόλη γεμάτη ιστορικές μνήμες και παραδόσεις. Συνεχίζει την ιστορία αρχαίων ξακουστών πόλεων της Κύπρου. Αλάσια ήταν το πρώτο όνομα της πόλης, που ήταν χτισμένη κοντά στη σημερινή Έγκωμη Αμμοχώστου. Τη θέση της πήρε η γνωστή μας Σαλαμίνα, που καταστράφηκε από σεισμό τον 4ο αιώνα μ.Χ. Η πόλη ξαναχτίστηκε με το καινούριο της όνομα ως Κωνσταντία. Κι αυτή όμως καταστράφηκε από τις αραβικές επιδρομές γύρω στον 7ο αιώνα μ.Χ. και οι κάτοικοι της μετακινήθηκαν στο χώρο της αρχαίας πόλης Αρσινόης, που ήταν χωμένη στην άμμο. Τη θέση της πήρε η νέα πόλη με το όνομα Αμμόχωστος, από το 10ο περίπου αιώνα μ.Χ.

Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας (1191 - 1571 μ.Χ.) η Αμμόχωστος έγινε μια από τις πλουσιότερες και πιο ξακουστές πόλεις στον κόσμο. Τότε την είχαν ονομάσει Φαμακούστα, γιατί είχε μεγάλη φήμη.

Το λιμάνι της έγινε ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια και από τα σπουδαιότερα εμπορικά κέντρα της Ανατολικής Μεσογείου. Ο πλούτος που μαζεύτηκε στην πόλη ήταν παραμυθένιος. Κάθε μέρα έφταναν στο λιμάνι της Αμμοχώστου καράβια φορτωμένα μαργαριτάρια, χρυσάφι, ελεφαντόδοντο και έφευγαν καράβια γεμάτα ζάχαρη, κρασιά, μεταξωτά, λευκαρίτικα κεντήματα κ.ά.

Κάποιος Γερμανός, που επισκέφθηκε την Αμμόχωστο γύρω στα 1336 μ.Χ., είπε ότι «είναι η πλουσιότερη απ' όλες τις πόλεις και οι κάτοικοι της οι πιο πλούσιοι άνθρωποι του κόσμου».

Μεγάλα τείχη είχαν χτιστεί την εποχή εκείνη γύρω από την πόλη, για να την προστατεύουν. Τα τείχη αυτά σώζονται μέχρι σήμερα και χωρίζουν την παλιά πόλη της Αμμοχώστου από τη νέα. Μέσα κι έξω από τα τείχη υπάρχουν πολλές εκκλησίες. Το 1373 μ.Χ. έπεσε στα χέρια των Γενουατών και μετά των Ενετών.

Η τουρκική μανία, που σάρωσε στο πέρασμά της όλη τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, δεν άργησε να φτάσει και στην Κύπρο. Γύρω στα 1571 οι Τούρκοι πήραν την Κύπρο και μαζί βέβαια και την τρανή Αμμόχωστο, ύστερα από μακρά πολιορκία και ηρωική αντίσταση των κατοίκων της.

Έτσι οι κάτοικοι της Αμμοχώστου, διωγμένοι, φεύγουν από την πόλη, ενώ μερικοί απ' αυτούς μένουν σε χαμηλά πλινθόκτιστα σπιτάκια που είχαν χτίσει βορειότερα της Αμμοχώστου. Δημιουργείται μ' αυτό τον τρόπο ένα μικρό χωριό που κατοικείται ολότελα από χριστιανούς. Το χωριό ονομαζόταν στα τούρκικα «Varoush» - (προάστιο) και στα ελληνικά Βαρώσια. Το μικρό χωριό δεν αργεί να αναπτυχθεί και να γίνει μια από τις μεγαλύτερες πόλεις της Κύπρου. Στην ανάπτυξη της βοήθησε το λιμάνι της, η εύφορη γη και το νερό, που στην αρχή το αντλούσαν με τους ανεμόμυλους. Γι' αυτό είναι γνωστή και ως «η πόλη των ανεμόμυλων», αλλά και ως «η πόλη του πορτοκαλιού», χάρη στα πλούσια περιβόλια της.
Στις 16 Αυγούστου του 1974, όταν οι Τούρκοι σκλάβωσαν την Αμμόχωστο, ο πληθυσμός της πόλης ήταν περίπου σαράντα χιλιάδες κάτοικοι.
Το λιμάνι της Αμμοχώστου ήταν ως το 1974 το μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι της Κύπρου. Από το λιμάνι αυτό γίνονταν οι πιο πολλές εξαγωγές και εισαγωγές του τόπου μας. Εξάγονταν κυρίως γεωργικά προϊόντα, όπως είναι τα εσπεριδοειδή, οι πατάτες, τα καρότα, τα χαρούπια και τα σταφύλια και εισάγονταν μηχανήματα, ξυλεία, λιπάσματα, αυτοκίνητα κ.ά. Η Αμμόχωστος είχε βιομηχανία τροφίμων, ποτών, καπνού, πλαστικών, παπουτσιών κ.ά.

Η Αμμόχωστος συγκέντρωνε κάθε χρόνο τους περισσότερους τουρίστες που έρχονταν στο νησί μας. Είχε περισσότερα από τα μισά ξενοδοχεία του νησιού, που πρόσφεραν στις χιλιάδες τουρίστες την κυπριακή φιλοξενία, την πολυτέλεια, τη μαγευτική θέα του ανοιχτού πελάγου και τη χρυσή αμμουδιά. Στη Σαλαμίνα, την Έγκωμη, το μοναστήρι του Αποστόλου Βαρνάβα, τον πύργο του Οθέλλου και τον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου οι ξεναγοί εξηγούσαν στους ξένους, ότι ο τόπος μας δεν ήταν μόνο όμορφο παρόν, αλλά και δοξασμένο παρελθόν. Η ανάπτυξη του τουρισμού ήταν η κυριότερη πηγή πλούτου για την πόλη μετά την ανεξαρτησία (1960).

Αξίζει να σημειώσουμε ότι στην Αμμόχωστο υπήρχε μέχρι το 1974 αξιοζήλευτη πνευματική, καλλιτεχνική και αθλητική ζωή. Εξαιρετικά πνευματικά και πολιτιστικά ιδρύματα, Δημοτική Βιβλιοθήκη και Δημοτική Πινακοθήκη στόλιζαν την πόλη.

Στην Αμμόχωστο έζησε και δημιούργησε το έργο του ο ζωγράφος Γεώργιος Πολ Γεωργίου και άλλοι άνθρωποι των γραμμάτων, της επιστήμης και της τέχνης.

Σ' αυτή την πόλη ήρθε ο Αττίλας κι έφερε την καταστροφή και την ερήμωση τον Αύγουστο του 1974.
Σήμερα μια «πόλη φάντασμα» περιμένει τους κατοίκους της να γυρίσουν. Περιμένει λευτεριά.



Ο πύργος τον Οθέλλου

Ο πύργος του Οθέλλου ή η ακρόπολη της Αμμοχώστου, όπως λέγεται διαφορετικά, είναι ένα τετράγωνο κάστρο με τέσσερις κυκλικούς πύργους στις τέσσερις γωνιές του. Το αρχικό χτίριο χτίστηκε το 14ο αιώνα και είχε και δεύτερο όροφο, που τον αφαίρεσε στα 1492 ένας Ενετός καπετάνιος, που το όνομά του, μαζί με το φτερωτό λιοντάρι της Ενετικής Δημοκρατίας, βρίσκονται πάνω από την κύρια είσοδο του κάστρου.

Το κάστρο αυτό είναι χωρισμένο από τις υπόλοιπες οχυρώσεις της πόλης και τριγυρισμένο από τάφρο. Οι δυο μπροστινοί πύργοι του κάστρου αντικρίζουν τη θάλασσα και οι άλλοι δυο την πόλη. Από το κάστρο ξεκινούσε ένας οχυρωμένος λιμενοβραχίονας, που προστάτευε το λιμάνι. Η είσοδος του λιμανιού βρισκόταν ακριβώς απέναντι από το κάστρο και έκλεινε με αλυσίδα.

Στον επιβλητικό πύργο του Οθέλλου τοποθέτησε ο μεγάλος Αγγλος συγγραφέας Σαίξπηρ το σκηνικό της περίφημης τραγωδίας του «Οθέλλος».

Πηγή: Βιβλίο Δεν Ξεχνώ και Αγωνίζομαι

(Υπουργείο Παιδείας, 1999)