Κερύνεια

Η επαρχία της Κερύνειας

Είναι η μικρότερη επαρχία της Κύπρου. Μια λουρίδα γης που απλώνεται στα βόρεια παράλια του νησιού από το χωριό Καλογραία μέχρι το χωριό Λιβερά. Η οροσειρά του Πενταδάχτυλου τη χωρίζει σε βόρειο και νότιο τμήμα.
Η επαρχία της Κερύνειας έχει μια πλούσια ιστορία, που αρχίζει από τα νεολιθικά χρόνια και συνεχίζεται ως τις μέρες μας. Ο νεολιθικός συνοικισμός του Αγίου Επικτήτου και οι τάφοι που βρέθηκαν στο Μπέλαπαϊς, το Κάρμι, τη Λάπηθο και τη Βασίλεια μας βοηθούν να γνωρίσουμε την ιστορία της Κερύνειας στα νεολιθικά χρόνια και στα χρόνια της εποχής του χαλκού.
Σημαντικό είναι επίσης το ιερό της Αγίας Ειρήνης, του 7ου αιώνα π.Χ. Τα πήλινα αγαλματάκια (δυο χιλιάδες περίπου) που βρέθηκαν εκεί, αν τα συγκρίνουμε με τα ευρήματα του Αιγαίου και της Ανατολής, φανερώνουν ότι η περιοχή της Αγίας Ειρήνης και της Κερύνειας, γενικά, είχε εμπορικές σχέσεις με το Αιγαίο και την Ανατολή.
Η ιστορία μας αναφέρει πως στη μυκηναϊκή περίοδο οι Αχαιοί, που ήρθαν από την Ελλάδα, ίδρυσαν τις πρώτες πόλεις - βασίλεια της Κύπρου. Στην περίοδο αυτή η Κύπρος ανέπτυξε πολύ αξιόλογο πολιτισμό. Σύμφωνα με την παράδοση ο Πράξανδρος και ο Κηφέας ίδρυσαν τα βασίλεια της Κερύνειας και της Λαπήθου.
Η μεγάλη ανάπτυξη της επαρχίας συνεχίζεται και στην εποχή του σιδήρου. Πολλά έργα τέχνης, νομίσματα και επιγραφές μαρτυρούν αυτή την ανάπτυξη, που συνεχίστηκε και στα κατοπινά χρόνια. Παράλληλα με τις παλιές πόλεις έχουμε και νεότερες, όπως η ξακουστή «Λάμπουσα» με τους περίφημους θησαυρούς της.
Αργότερα, στη βυζαντινή περίοδο, η επαρχία της Κερύνειας γέμισε από εκκλησίες και μοναστήρια με εξαιρετικές τοιχογραφίες (Χρυσοκάβα, Αντιφωνητής, Αγιος Χρυσόστομος). Τότε είναι που οχυρώθηκε και η πόλη της Κερύνειας και στις βουνοκορφές του Πενταδάχτυλου χτίστηκαν τα κάστρα του Βουφαβέντο, του Αγίου Ιλαρίωνα και της Καντάρας.
Οι Φράγκοι φέρνουν στην Κύπρο τη γοτθική τέχνη και στην επαρχία της Κερύνειας χτίζεται το «Αββαείο της Ειρήνης» (Μπέλαπαϊς). Στο 19ο και 20ο αιώνα ακμάζει στην επαρχία η λαϊκή τέχνη (αρχιτεκτονική, κεντήματα, υφαντά, αγγειοπλαστική κ.ά.).
Αυτή τη γη, που έχει ριζωμένα στα σπλάχνα της ιστορία και πολιτισμό χιλιάδων χρόνων, κρατεί με τη βία σκλαβωμένη ο τούρκικος Αττίλας.

Είναι δύσκολο να πιστέψω πως μας τους έφερε
η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνειας
Κώστας Μόντης (1975)



Το κάστρο της Κερύνειας

Το κάστρο της Κερύνειας είναι χτισμένο στην ανατολική πλευρά του λιμανιού της. Οι τέσσερις μεγάλοι πύργοι του συνδέουν τα πανύψηλα τείχη του. Χτίστηκε από τους Ρωμαίους ή τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες. Οι Φράγκοι πρόσθεσαν σ' αυτό διάφορα χτίσματα ανάλογα με τις ανάγκες τους.'Όταν οι Ενετοί κυριάρχησαν στην Κύπρο, το κάστρο έγινε ακόμα πιο ισχυρό. Έχτισαν ψηλότερους πύργους και τείχη, έκαμαν αλλαγές, ώσπου το φρούριο πήρε την τελική σημερινή του μορφή.
Από το 1571, που οι Τούρκοι κατάχτησαν το νησί, στο κάστρο κυμάτιζε η τούρκικη σημαία μέχρι το 1878, οπότε πήρε τη θέση της η αγγλική. Οι Άγγλοι χρησιμοποίησαν το κάστρο σαν φυλακή στα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα του 1955-59.
Στο κάστρο της Κερύνειας φυλάγεται και το ναυάγιο του αρχαίου καραβιού της Κερύνειας.
Σήμερα το κάστρο, τουρκοπατημένο και πάλι, από το 1974, περιμένει τη μέρα που θα λευτερωθεί.

Πηγή: Βιβλίο Δεν Ξεχνώ και Αγωνίζομαι

(Υπουργείο Παιδείας, 1999)